TAŞKÖPRÜ’NÜN TAŞ KÖPRÜSÜ

TAŞKÖPRÜ’NÜN TAŞ KÖPRÜSÜ:

Taşköprü köyüne isim olan Taş köprü...

Ibrahim Aşkın' ın tahrik etmesi ile hikâyesini anlatalım.

Fotoğraflarda görülen, alt kısımdaki, kesme taş kemerli köprü, tarihi bir köprüdür. Bizans döneminden kalma olduğu sanılmaktadır. Biz çocukluk ve gençliğimizde burada yüzerken kitabe taşını görüyorduk, latin alfabesi karakterliydi. Sanırım Kırkgöz köprü güzergahında olduğundan aynı dönemlerde yapılmış olmalı.

Üst kısımdaki betonarme, bir çok küçük delikleri olan köprü 1970'lı yıllarda Akşehir gölünün taşması sonucu, Karapınar, Üçkuyu köyleri tarafına geçişi sağlamak üzere yapılmıştır. (Devlet'te işin kolayına kaçmış, aslında üzerinden değil, eski köprüyü koruyarak yanına yeni köprü yapılmalıydı.)

Tarihi Köprünün kitabe taşının olduğu söyleniyordu. Fotoğraflarda büyük kemerin üzerinde görülen boşluktaydı.

Söylentiye göre; taş, şantiye varken şantiyeciler tarafından sökülmüş ve köprü yakınına atılmış. (Turist binasının yanında, şantiyenin kum eleğinin yanından, yerden almışlar o taşı).

Yusuf (Bilgi)( merhum) ile Zeynep Kenan ( Sağdıç)' ın oğlu Hüsrev (merhum), üzerinde çamaşır tokaçlamaya yarar diye köye, eve getirmişler. Sonradan Zeynep Kenan ile Yusuf Enişte' nin araları açılınca, şikayet oluyor, Cemal Somuncular'ın muhtarlığı döneminde o taşı jandarma alıyor ve afyon müzesine teslim edildiği söyleniyor.

Uzun süre mahkemesi devam etmiş, ama kendileri sökmeyip, önceden sökülüp yerde bulup getirdikleri için ceza almıyorlar.(Eğer köprüden sökseler çok ceza alabilecekleri, Önceden sökülüp Elek yanında yerde bulduklarından beraat ediyorlar. Dört beş sene dava sürüyor. Eskişehir ve Kütahya'dan bir kaç defa mahkeme heyeti keşfe gelip gidiyor.)

Nihat Sağdıç' ın anlatımıyla taş afyon müzesine teslim edilmiş. En azından Nihat öyle biliyor.

Yazı karakteri olarak Roma ya da bizans dönemine ait gibi görünüyordu. Bu davalık bilgiler Cemal Somuncularda da vardır diye tahmin ediyorum.

Afyon'a müzeye sorduk, envanterde veya depo da böyle bir kayıt bulamadılar, kitabe taşının izini bulamadık.

Hasan Parlar(2021)

Not 1: Akşehir gölü suyunun çoğunu Bolvadin’in 8 kilometre doğusundaki Eber gölünden alır. Akşehir gölüne; küçük Eber’in büyük havuzu da denebilir. Afyon ve Toros dağlarından inen sular Eber'e dökülür. Bu göl 155,35 kilometre karelik bir saha İşgal eder. Bu sahanın 144,15 kilometre karelik kısmı bataklık, geri kalanı aynalık (Yerliler gölün sazlık olmayan yerlerine “aynalık” derler.) su halindedir. Bu gölün 8 kilometre uzağında, bataklıkların başladığı yerde «Kırkgöz köprüsü» vardır. Burada Bolvadin’den ve Afyondan gelen sular birleşir, ilkbaharda bu çayın suyu bir deveyi sürükleyecek kadar çoğalır, yazın da çok azalır, saniyede 200, 300 litreye kadar iner. Eber gölü; Çay, Yakasenek, Deresenek, Gedil dereleri ile beslenir.

Eber kabardığı ve yükseldiği zaman fazla suyunu 17,300 kilometrelik tabii bir kanal (Akarçay) ile doğusundaki Akşehir gölüne verir. Bu kanalın üstünde iki köprü vardır. Birisi hemen Eberin yanındadır. «Tahta köprü» adını alır, öteki de bunun 10 kilometre doğusunda ve hemen Akşehir gölünün ağzındadır. Bu da «Taş köprü» adını taşır. İşte Eber’den gelen kanal, bu köprünün altından ve yanlarından dağınık bir halde Akşehir gölüne dökülür. Kanalın en dar yeri 15, en geniş yeri 25 metredir. Kanal köprülerden başka yerde geçit vermez. Baharda ve kışın kanalın suyu çoktur. Bilhassa kurak senelerin yaz aylarında kanal susuzdur.

Kaynak: İbrahim Hakkı Konyalı (1945), Nasreddin Hocanın Şehri Akşehir Tarihi Turistik Klavuz.

Not 2: Kurtuluş savaşı sırasında İSHAKLI da askeri karargâh bulunmaktadır. Karargâh Hacı İsmail' lerin evine konulmuştur. En uygun ev olarak bu ev bulunmaktadır. Kurtuluş savaşı sırasında askerler Afyonkarahisar cephesine giderken bu cephenin sorumluluğu, O tarihte yedek Subay olan Dereçineli Mehmet Emin KANDEMİR' e verilmiş, bu komutanca askerliği gelenler, askere sevk edilmiş, İSHAKLI ve çevresinden, idari işlerden, asker kaçaklarından sorumlu tutulmuştur.

Rahmetli Mehmet Emin Kandemir'in bana anlattığına göre, tedbir olarak ve verilen emir gereği düşman gelirse yararlanmasın ve zaman kaybetsin diye tarihi TAŞKÖPRÜ (Şimdiki Taşköprü köyündeki, Köprü) yü dinamitletip geçit vermez hale getirdiklerinden bahis etmiştir.

Yüksel Özdemir-Sultandağı eski Bld. bşk.-saatçi

Not 3: Taş Köprü Köyü’nde yer alan dört gözlü tarihi taş köprü düzgün kesme taştan inşa edilmiştir. Bu köprüye ait yerinde ölçüm sonucu elde edilen genel özellikler:

Köprü Uzunluğu (m): 60.m Köprü Genişliği (m): 4.10.m Kemer Sayısı:4 Kemer Açıklıkları (m). Doğu taraftan itibaren: 2.45, 3.20, 4.50, 3.70, Mahmuz Bilgisi: Üçgen profilli

3 adet Doğu yüzeyinde üç tane ciddi ölçüde zarar görmüş mahmuzu (Biz domuzluk diyorduk- Akıntıyı yönlendiren dolgu) bulunan köprünün kemer yapısı incelendiğinde yuvarlak tipli kemer olması nedeniyle Osmanlı döneminde yapıldığı kanısı oluşmaktadır. (Yazarın yorumu doğru değil). Trafiğe açık ve kullanılabilir durumda olan köprünün kitabesi yoktur. Define avcılarının köprünün doğu batı yüzeyine ve köprünün bulunduğu bölgelere ciddi ölçüde zarar verdiği gözlenmektedir.

Köprü üzerine betonarme döşeme ve korkuluk ek yapılmıştır. Betonarme döşemede dairesel boşluklu kalıplar kullanılıp döşeme üzerindeki yükü dağıtmak amaçlanmıştır. Köprünün iki yüzünden de ankrajlarla su boruları geçmesi nedeniyle köprünün doğal görünümü bozulmaktadır.

Kaynak:

- Keziban Kübra AKTÜRK -Afyonkarahisar Bölgesi Tarihi Taş Köprülerinin Mimari ve Statik Özellikleri-yüksek lisans tez-Danışman-Dr. Öğr. Üyesi Gökhan KÜRKLÜ-Afyon Kocatepe Ünv